Η Ελλάδα συνθλίβεται κάτω από τό βάρος τού χρέους

Γράφει ο Δημήτρης Καζάκης
Μπορεί να μην το ξέρετε, ούτε να το βιώνετε, αλλά πάμε καλά. Τόσο καλά που είναι ακατανόητη η επιμονή της Τρόικας στην αυστηρή δημοσιονομική προσαρμογή. Αυτό μας αποκαλύπτει η Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών της Alpha Bank στο Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων (12/9). Χαρές και πανηγύρια. Πρόκειται για την ίδια Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών που έχει υποστηρίξει κατά καιρούς τα πιο αλλοπρόσαλλα συμπεράσματα, όπως π.χ. ότι τα τελευταία δυο χρόνια έχει βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας. Και άλλα πολλά. Αν πιστεύαμε το τι λέει η συγκεκριμένη Διεύθυνση, τότε η ελληνική οικονομία θα έπρεπε να είχε απογειωθεί ήδη από τις αρχές του 2011, χάρις στην βίαιη δημοσιονομική προσαρμογή των μνημονίων. Δεν έγινε έτσι, αλλά μην στεναχωριέστε κάποτε θα γίνει. Όταν οι έλληνες θα έχουν μείνει οι μισοί, τότε θα δείτε πόσο καλά θα περνάμε. Δεν βλέπετε πώς βελτιώνεται η ανταγωνιστικότητα καθώς προχωρά η μαζική εξολόθρευση των ελλήνων εργαζομένων;
Ένας από τους πιο φημισμένους τραπεζικούς θεωρητικούς των αρχών του 19ου αιώνα, ο Τζίλμπαρτ, είχε πει ότι όσο περισσότερο απλώνονται οι τραπεζικές συναλλαγές τόσο πιο δύσκολα διαχωρίζονται από την κερδοσκοπία και την αγυρτεία. Το ίδιο χάνεται και η διαφορά ανάμεσα στον τραπεζίτη και τον αγύρτη. Δεν υπάρχει πιο τρανή απόδειξη αυτού του συμπεράσματος από τα «πορίσματα» της Διεύθυνσης Οικονομικών Μελετών. Δουλειά τους είναι να στραμπουλίξουν τόσο πολύ την πραγματικότητα, ώστε να συνάγουν όποιο συμπέρασμα θέλουν.
Για να δούμε ποια είναι η πραγματικότητα. Η λεγόμενη ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας έχει πέσει στο ναδίρ ακόμη και με τους δείκτες που χρησιμοποιούν οι αγορές. Ένας από τους πιο γνωστούς σύνθετους δείκτες που μετρά την κατάταξη των χωρών παγκόσμια με κριτήριο την ανταγωνιστικότητα, είναι αυτός με βάση τον οποίο εκδίδεται κάθε χρόνο από το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (World Economic Forum) του Νταβός η ετήσια έκθεση με τίτλο Global Competiveness Report (Έκθεση για την Παγκόσμια Ανταγωνιστικότητα). Πρόκειται για έναν σύνθετο δείκτη, ο οποίος απαρτίζεται από διάφορες παραμέτρους σχετικά με την κατάσταση 144 χωρών του πλανήτη. Από επιστημονική άποψη θα μπορούσε κανείς να φέρει μια αρκετές σοβαρές αντιρρήσεις για τον τρόπο που συγκροτείται ο συγκεκριμένος δείκτης, αλλά και για τον τρόπο που εκτιμάται ή σταθμίζεται κάθε ξεχωριστή παράμετρος. Παρ’ όλα αυτά είναι ένας δείκτης που τα διεθνή επιτελεία των αγορών, τον παίρνουν σοβαρά.

Πίνακας 1: Θέση ανταγωνιστικότητας της Ελλάδας σε 144 χώρες.
2011	96
2010	83
2009	71
2008	67
2007	65
2006	47
2005	47
2004	37
2003	35
2002	31
2001	31
WEF, Global Competiveness Report, αντίστοιχα έτη.

Τι μας δείχνει για την Ελλάδα; Ο πίνακας 1 αφορά στην παγκόσμια θέση της Ελλάδας με όρους ανταγωνιστικότητας από την εποχή που πρωτοεκδόθηκε η έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ το 2001. Η βουτιά στην ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας δεν είναι μόνο ολοφάνερη, αλλά και εντυπωσιακή. Από την 31ηθέση που κατείχε η Ελλάδα ανάμεσα σε 144 χώρες με όρους ανταγωνιστικότητας το 2001 και 2002, έως το 2008 είχε κατρακυλήσει στην 67η θέση. Ζήτω το ευρώ! Το 2009 η Ελλάδα πέφτει στην 71η θέση παγκόσμια και κατόπιν χάρις στην επιλογή των κυβερνήσεων της χώρας να καταφύγουν στον μηχανισμό της τρόικας, η Ελλάδα βούτηξε στην 96ηθέση ανάμεσα σε 144 χώρες. Αυτό θα πει βελτίωση της ανταγωνιστικότητας όπως υποστήριζε, αν θυμάστε, ο αλήστου μνήμης δοτός πρωθυπουργός ονόματι Παπαδήμος και όπως συνεχίζει να υποστηρίζει ο σημερινός υπουργός οικονομικών κ. Στουρνάρας (όνομα και πράμα), αλλά και οι Διευθύνσεις Οικονομικών Μελετών των τραπεζών.
Αφού λοιπόν η τρόικα κατόρθωσε να υποβαθμίσει την ελληνική οικονομία σε κατάσταση ανταγωνιστικότητας χειρότερη από την Ουκρανία (η οποία κατέχει την 73η θέση σύμφωνα με το ΠΟΦ, το 2011), το Βιετνάμ (75η θέση το 2011), τη Ρουμανία (78η θέση το 2011), την Μποτσουάνα (79η θέση το 2011), τα Σκόπια (80η θέση το 2011), την Αλβανία (89η θέση το 2011), κοκ, έχει θέσει ανοιχτά το ερώτημα: γιατί οι μισθοί, οι συντάξεις και η κατάσταση της ελληνικής κοινωνίας να βρίσκονται σε υψηλότερο επίπεδο απ’ αυτές τις χώρες; Δεν μπορεί η Ελλάδα να βρίσκεται π.χ. 23 θέσεις κάτω από την Ουκρανία και οι μισθοί της να είναι 3 φορές μεγαλύτεροι και οι εργαζόμενοι να απαιτούν ανελαστικές συνθήκες και όρους εργασίας. Αυτή είναι η φιλοσοφία πίσω από τα απανωτά πακέτα μειώσεων και περικοπών που θα συνεχιστούν προκειμένου η ελληνική κοινωνία να οδηγηθεί σε επίπεδο ανάλογο της διεθνούς θέσης ανταγωνιστικότητας στην οποία έχει οδηγηθεί η χώρα.
Όμως, μην ανησυχείτε. Τον Αύγουστο που μας πέρασε έχουμε για πρώτη φορά πρωτογενές πλεόνασμα στον κρατικό προϋπολογισμό. Ω, τι ανακούφιση! «Ωστόσο,» μας λένε οι «μελετητές» τηςAlpha Bank, «όλα αυτά θυσιάζονται στο βωμό μιας άγονης αντιπαράθεσης που δεν έχει πλέον κανένα νόημα. Ο μόνος λόγος που επιβάλλεται η λήψη μέτρων € 11,5 δις είναι για να αποκατασταθεί η τρωθείσα αξιοπιστία της Ελλάδος διεθνώς και για να δημιουργηθεί δημοσιονομικό απόθεμα ασφαλείας έτσι ώστε η μετάβαση σε βιώσιμο πρωτογενές πλεόνασμα να μην τίθεται υπό αμφισβήτηση. Σήμερα, όμως, είναι φανερό ότι τα μέτρα αυτά πιθανότατα θα μπορούσαν να μετριασθούν. Εκτός και εάν η οικονομία οδηγηθεί σε νέα κατακόρυφη πτώση του ΑΕΠ και το 2013 και το 2014, που δεν είναι απίθανο εάν συνεχισθούν οι καθυστερήσεις στην λήψη μέτρων αποκατάστασης της αναπτυξιακής δυναμικής της χώρας. Το μόνο βέβαιο στην τρέχουσα περίοδο είναι ότι η κάθε καθυστέρηση στην ανακοίνωση της συμφωνίας με την Τρόικα για τα όποια νέα μέτρα από το 2013, στην ολοκλήρωση της Έκθεσης της Τρόικας για την πορεία υλοποίησης του Προγράμματος και στην αποκατάσταση συνθηκών ικανοποιητικής χρηματοδότησης της οικονομίας θέτουν ουσιαστικά εμπόδια στην ανάκαμψη της οικονομίας που είναι σήμερα το κύριο ζητούμενο. Επιπλέον, θέτουν εμπόδια στην ίδια τη δημοσιονομική προσαρμογή και στην υλοποίηση του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων, το οποίο ήδη προωθείται δυναμικά από την νέα διοίκηση του ΤΑΙΠΕΔ.»
Τι μας λένε τα καλά παιδιά; Ότι τα 11,5 δις ευρώ απαιτούνται χωρίς ιδιαίτερο δημοσιονομικό λόγο, αλλά μόνο και μόνο για λόγους «αξιοπιστίας» και για να «δημιουργηθεί δημοσιονομικό απόθεμα ασφαλείας έτσι ώστε η μετάβαση σε βιώσιμο πρωτογενές πλεόνασμα να μην τίθεται υπό αμφισβήτηση.» Το τελευταίο θα πρέπει να εκληφθεί μόνο ως ανέκδοτο. Διότι σε συνθήκες ύφεσης το να μιλά κανείς για «βιώσιμο πρωτογενές πλεόνασμα» και για «απόθεμα ασφαλείας» είτε δεν ξέρει που πάνε τα τέσσερα, είτε πολύ απλά είναι ο άλλος τρόπος για να πει κανείς ότι πρέπει να πεθάνει κόσμος προκειμένου να υπάρξει εικονικό «πρωτογενές πλεόνασμα». Άλλωστε η δήθεν βελτιωμένη εικόνα του κρατικού προϋπολογισμού οφείλεται στην περικοπή 2,4 δις ευρώ πρωτογενών δαπανών στο οκτάμηνο αυτού του χρόνου. Το αποτέλεσμα; Σχολεία, σχολές και νοσοκομεία υπό γενική διάλυση, για να μην πούμε υπό γενική κατεδάφιση. Το ίδιο και η δημόσια διοίκηση.
Αυτό το κυνήγι του πρωτογενούς ελλείμματος μοιάζει εν πολλοίς με το γνωστό ανέκδοτο του Χότζα που προσπαθούσε να μάθει τον γάιδαρο του να μην τρώει γιατί του κόστιζε πολλά. Του έκοβε σταδιακά την τροφή, ώστε να συνηθίσει ο γάιδαρος να δουλεύει χωρίς να τρώει. Σε κάποια στιγμή ο κακομοίρης ο γάιδαρος τα τίναξε από το λίγο φαγητό και την σκληρή δουλειά. Τότε ο Χότζας είπε, «μόλις έμαθε να δουλεύει χωρίς να τρώει, και πέθανε. Τι κρίμα!»
Όμως, τα καλόπαιδα του Κωστόπουλου δεν νοιάζονται για το ποιος ζει και ποιος πεθαίνει με τέτοιες πολιτικές. Αυτό που τους καίει είναι άλλο. «Για το λόγο αυτό, η κυβέρνηση από την πλευρά της θα πρέπει να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για την εξασφάλιση της συνέχισης της δημοσιονομικής προσαρμογής με ταυτόχρονη ανάκαμψη της οικονομίας. Για το σκοπό αυτό, η κυβέρνηση θα πρέπει να εγκαταλείψει την ζημιογόνο πολιτική του τύπου “δεν θα απολυθεί κανείς στο δημόσιο τομέα”. Αν δεν απολυθεί κανείς τότε θα μειωθούν οι μισθοί των εργαζομένων στο δημόσιο τομέα τόσο πολύ που πολλοί εργαζόμενοι θα τον εγκαταλείψουν μόνοι τους. Η διαφορά θα είναι ότι, ενώ στην πρώτη περίπτωση θα απολυθούν όσοι είναι υπεράριθμοι, στη δεύτερη περίπτωση θα φύγουν οι καλύτεροι. Αυτοί που έτσι κι αλλιώς είναι σε θέση να βρουν εργασία τόσο στον ιδιωτικό τομέα στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό.»
Αναρωτιέται κανείς που ζουν αυτοί οι τύποι. Σε μια Ελλάδα όπου ο ιδιωτικός τομέας προσφέρει θέσεις εργασίας στους καλύτερους, αλλά και το να εξαναγκαστεί κανείς να φύγει στο εξωτερικό δεν πειράζει. Κι έτσι σ’ αυτήν την φανταστική Ελλάδα οι απολύσεις στον δημόσιο τομέα δεν θα επηρεάσουν αρνητικά την οικονομία, ούτε βέβαια θα βαθύνουν την ύφεση. Θα περάσουν απαρατήρητες. Μόνο και μόνο γιατί το θέλει η τρόικα και τα κοράκια που συνωστίζονται προκειμένου να λεηλατήσουν τα τιμαλφή του δημόσιου τομέα. Προσωπικά, τους μόνους που ειλικρινά θα ήθελα να δω στην ουρά της ανεργίας να αγωνιούν με το επίδομα όπως έχει καταντήσει, είναι όλους αυτούς τους τύπους που το παίζουν «τεχνοκράτες» και συντάσσουν τέτοια Δελτία Οικονομικών Εξελίξεων. Γιατί, πώς να το κάνουμε, μπορεί η σκοπιμότητα των συμφερόντων της τράπεζας να επιβάλει σε μια κατ’ ευφημισμό Διεύθυνση Μελετών να ισχυρίζεται ανοησίες, αλλά όλα έχουν το όριό τους.
Φυσικά αυτό που μονίμως διαφεύγει τον ορίζοντα τέτοιων «αναλύσεων» είναι η πορεία του δημόσιου χρέους. Σύμφωνα με το Δελτίο Δημοσίου Χρέους (Νο. 66, Ιούνιος 2012) το δημόσιο χρέος στα τέλη Ιουνίου 2011 έφτασε τα 303,5 δις ευρώ. Αυξήθηκε κατά 23,2 δις ευρώ σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο. Από αυτά τα πρόσθετα 23,2 δις ευρώ, τα 18 δις ευρώ πήγαν στις εγχώριες τράπεζες με την μορφή ανακεφαλαιοποίησης ενώ τα υπόλοιπα σε πληρωμή ληξιπρόθεσμων ομολόγων.
Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα λήξης χρέους της κεντρικής διοίκησης υποδηλώνει ότι μέχρι το τέλος τις 31/12/2012, το ελληνικό δημόσιο έχει να πληρώσει 14,9 δις ευρώ σε βραχυπρόθεσμους τίτλους και 3,6 δις ευρώ σε ομόλογα και δάνεια. Σύνολο 18,5 δις ευρώ ληξιπρόθεσμοι τίτλοι χρέους έως το τέλος του 2012.
Αν προσθέσουμε και την εκτιμώμενη πληρωμή τόκων αξίας 13 δις ευρώ έως το τέλος του 2012, το συνολικό άνοιγμα ανέρχεται στα 31,5 δις ευρώ. Αν προσθέσουμε σ’ αυτό και το εκτιμώμενο πρωτογενές έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού, που υπολογίζεται σε 1,1 δις ευρώ. Τότε μέσα στο δεύτερο εξάμηνο του 2012 πρέπει να βρεθούν 32,6 δις ευρώ σε δάνεια για να καλυφθεί το άνοιγμα. Πάντως η νέα δόση των 31 δις ευρώ που προβλέπεται για τον Σεπτέμβριο, δεν έχει καμιά σχέση με την κάλυψη αυτών των δανειακών αναγκών του ελληνικού δημοσίου. Τα 27 από αυτά προορίζονται για νέα ανακεφαλαιοποίηση των εγχώριων τραπεζών, ενώ τα υπόλοιπα πρόκειται να καλύψουν ανοίγματα των εγχώριων τραπεζών προς την ΕΚΤ που έχει καλύψει το ελληνικό δημόσιο με δικές του εγγυήσεις.
Προσέξτε τα νούμερα: το δημοσιονομικό έλλειμμα θα είναι τουλάχιστον 14 δις ευρώ στα τέλη του 2012 και οι τροϊκανοί με τους ντόπιους ομολόγους τους ψάχνουν για 11,6 δις ευρώ για την επόμενη διετία. Μαζί με τα ληξιπρόθεσμα θα φτάσει τα 32,6 δις ευρώ το άνοιγμα του ελληνικού δημοσίου στο τέλος του 2012. Θέλει μεγάλη φαντασία για να καταλάβει κανείς ότι είτε θα χρειαστούν πρόσθετα μέτρα περικοπών και μειώσεων, είτε θα πρέπει να βρεθούν πρόσθετοι πόροι δανεισμού του ελληνικού κράτους; Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας έως τα τέλη Ιουνίου είχε τροφοδοτήσει με δάνεια την Ελλάδα αξίας 107,9 δις ευρώ και έχει προγραμματίσει άλλα 71,7 δις ευρώ. Σύνολο 179,6 δις ευρώ νέο χρέος για την Ελλάδα. Από αυτά μόνο 61,1 προορίζονται για τις τρέχουσες δανειακές ανάγκες του δημοσίου, δηλαδή για πληρωμή τοκοχρεολυσίων. Αν σκεφτεί κανείς ότι την επόμενη διετία 2013-2014 το ελληνικό δημόσιο πρέπει να πληρώσει 28 δις ευρώ σε τόκους και 38 δις ευρώ σε ληξιπρόθεσμα ομόλογα. Εκτός βέβαια από τα 32,6 δις ευρώ που πρέπει να πληρωθούν φέτος. Αν τα βάλουμε κάτω, τότε στα τέλη του 2014 το συνολικό δημόσιο χρέος θα πρέπει να ανέρχεται στα 497,5 δις ευρώ, το οποίο θα είναι πάνω από 200% επί του ΑΕΠ. Κι αυτό χωρίς να υπολογίζουμε τυχόν πρωτογενή ελλείμματα του κρατικού προϋπολογισμού.
Δεν πρέπει όμως να ανησυχείτε. Δεν υπάρχει περίπτωση να έχει επιβιώσει η ελληνική οικονομία και η κοινωνία μέχρι τότε. Στο βαθμό βέβαια που θα επιτρέψουμε να συνεχιστεί ο ίδιος μονόδρομος. Οι περισσότεροι από εμάς θα έχουμε ανακαλύψει την χαρά μιας άλλης ζωής είτε εν τόπω χλοερώ, εν τόπω αναψύξεως, είτε σε κάποια άλλη μακρινή χωρά απ’ όπου θα μαθαίνουμε τα δεινά των δουλοπάροικων που θα έχουν απομείνει σ’ αυτόν τον τόπο που κάποτε κατοικούσε ένας υπερήφανος λαός, όπως σήμερα ακούμε για τα στρατόπεδα δούλων στην Νιγηρία ή στη Γκαμπόν.
Δημοσιεύτηκε στο Χωνί, 16/9/2012
http://press-gr.blogspot.gr/2012/09/blog-post_8053.html?utm_source=twitterfeed&utm_medium=twitter