Με την μυστική σύσκεψη του Λουξεμβούργου στις 6 Μαΐου, ανήμερα της ψήφισης του μνημονίου σε νόμο του κράτους πριν ακριβώς ένα χρόνο, έκλεισε και ο πρώτος κύκλος της επίσημης χρεοκοπίας της Ελλάδας.
Τις επόμενες ημέρες θα γίνουν γνωστές οι βασικές λεπτομέρειες της συμφωνίας που «βρίσκεται στα σκαριά», όπως είπε ο Ζαν Κλοντ Γιουγκέρ, για ένα νέο σχέδιο «διάσωσης» της Ελλάδας.
Κι ενώ ο κόσμος οργίαζε με τα παιχνίδια που στήνουν φίλοι και εταίροι με αντικείμενο την άμεση πτώχευση της χώρας, ο πρωθυπουργός βρέθηκε πάλι σ’ ένα ακριτικό νησί, όπως τότε που διάλεξε το Καστελόριζο για να ανακοινώσει την προσφυγή στον «μηχανισμό στήριξης» της ΕΕ και του ΔΝΤ. Σύμπτωση; Μάλλον όχι.
Τι συμπεράσματα βγήκαν από την πρώτη αυτή φάση; Πολλοί βιάστηκαν να πουν ότι ο λογαριασμός του μνημονίου δεν βγαίνει. Δεν είναι αλήθεια. Το μνημόνιο και κυρίως η δανειακή σύμβαση δεν επιβλήθηκαν για να επιτευχθούν οι συγκεκριμένοι δημοσιονομικοί στόχοι. Οποιοσδήποτε γνώριζε απλή αριθμητική, ήξερε εξαρχής πολύ καλά ότι οι στόχοι ήταν απλά ένα πρόσχημα, ένας αυθαίρετος σχεδιασμός επί χάρτου, προκειμένου να συγκαλυφθεί το γεγονός ότι με το μνημόνιο και προπαντός με την δανειακή σύμβαση το ελληνικό κράτος και ο λαός έχασε κάθε δυνατότητα άσκησης κυριαρχίας προκειμένου να μπει σε εκκαθάριση όπως μια οποιαδήποτε επιχείρηση που χρωστάει και βρίσκεται σε κατάσταση χρεοκοπίας. Η Ελλάδα έπρεπε να μπει στον γύψο προκειμένου να περιοριστούν οι επιπτώσεις στο ευρώ και να διασωθούν τα συμφέροντα των δανειστών της.
Επομένως η δραματική επιδείνωση όλων των δεικτών της ελληνικής οικονομίας ήταν κάτι απολύτως αναμενόμενο. Αυτό που τα σούργελα της διατεταγμένης δημοσιογραφίας και των αναλυτών της επίσημης προπαγάνδας, εμφάνιζαν ως «άλμα» της οικονομίας υπό καθεστώς μνημονίου, είναι στην πραγματικότητα μια ελεύθερη πτώση χωρίς προηγούμενο.
Τώρα έρχονται και μας λένε ότι ο λογαριασμός δεν βγαίνει. Λες και μπορούσε να βγει. Λες και μπορεί να υπάρξει ανάταξη μιας οικονομίας σε συνθήκες όπου βίαια σπρώχνεται σε μια πρωτοφανή ύφεση. Πότε άλλοτε η ελληνική οικονομία γνώρισε μια τέτοια υποχώρηση σε επίπεδο ΑΕΠ, το οποίο σε τριμηνιαία βάση και σε σταθερές τιμές του 2000 έπεσε το 2010 κατά 6,8%.
Πότε άλλοτε είχε γνωρίσει η οικονομία της χώρας 73% μέσα σ’ ένα χρόνο πτώση της οικοδομής; Πότε άλλοτε είχε συστηματική συρρίκνωση του τζίρου της λιανικής για σχεδόν έναν ολόκληρο χρόνο με ρυθμούς που ξεπερνούν σχεδόν δυο φορές τον επίσημο πληθωρισμό; Πότε άλλοτε ο εργαζόμενος πληθυσμός γνώρισε τέτοια μαζική ανεργία, υπαπασχόληση και προσωρινή απασχόληση, όπως το προηγούμενο 12μηνο; Πότε άλλοτε είχαμε σε τέτοιο βαθμό τον καταστροφικό συνδυασμό μιας τρομακτικής υποτίμησης της εργασίας και των λαϊκών εισοδημάτων από τη μια και από την άλλη την εκτίναξη ενός τιμάριθμου ειδικά στο επίπεδο των τιμών παραγωγής και εισαγωγής;
Ποτέ άλλοτε, παρά μόνο σε συνθήκες πολέμου. Ήταν τόσο δύσκολο για κάποιον να δει ότι όλα αυτά θα οδηγήσουν σ’ ένα ακόμη πιο μεγάλο αδιέξοδο; Ήταν τόσο δύσκολο να δει κανείς ότι τα μέτρα και οι πολιτικές του μνημονίου θα οξύνουν περισσότερο τα προβλήματα και θα αδυνατήσουν σε βαθμό κακουργήματος την ελληνική οικονομία και τις αντοχές της; Κι όμως κανένας απ’ όλους αυτούς που έχαψαν το παραμύθι της ανάταξης της οικονομίας μέσω του μνημονίου δεν βγαίνει να απολογηθεί γι’ αυτό. Γιατί να το κάνει άλλωστε; Διατεταγμένη υπηρεσία εκτελούσε εξαρχής και σε διατεταγμένη υπηρεσία εξακολουθεί να βρίσκεται. Με εξαίρεση βέβαια τους γνωστούς ignoramous idiotus της δημοσιογραφίας και της οικονομικοπολιτικής φιλολογίας, οι οποίοι δυστυχώς θα συνεχίσουν να μας ταλαιπωρούν αναμασώντας κλισέ και ρετσέτες εισαγωγής.
Ο λογαριασμός δεν βγαίνει, λένε και ξαναλένε όλοι αυτοί που είχαν χαρακτηρίσει μονόδρομο το μνημόνιο και την δανειακή. Ποιος φταίει γι’ αυτό; Όχι βέβαια η λογική και τα συμφέροντα των αφεντικών, αλλά η «έλλειψη τόλμης» της κυβέρνησης. Το προσέξατε αυτό; Η κυβέρνηση δεν υπήρξε αρκετά «τολμηρή», δεν έκανε αρκετά για να πετύχει η συνταγή του μνημονίου. Με άλλα λόγια δεν τσάκισε όσο θα έπρεπε τα εργατικά και λαϊκά εισοδήματα, δεν εξαφάνισε όσο θα έπρεπε τις συντάξεις, ούτε είναι αρκετή η ανεργία και η εξαθλίωση που βιώνει η εργαζόμενη κοινωνία.
Μπορεί για όλους εμάς τους ανθρώπους της κοινής λογικής να φαντάζει τρομακτικό η ανεργία να αγκαλιάζει το 1/3 περίπου της μισθωτής απασχόλησης.
Μπορεί να φαίνεται ομηρικών διαστάσεων η καταστροφή των ελεύθερων επαγγελματιών, των μικρών και μεσαίων επιχειρηματιών σε συνθήκες ισοπέδωσης της εσωτερικής αγοράς, αλλά όλα αυτά δεν είναι αρκετά.
Δεν έχει πονέσει αρκετά ο Έλληνας, λένε κυνικά τα τσιράκια και οι δωσίλογοι. Πρέπει να γίνουν πολλά περισσότερα. Πρέπει ο ελληνικός λαός να φτάσει στο σημείο να του φαίνεται απολύτως φυσιολογικό να πουλάει το τομάρι του για γδάρσιμο, να ξεπουλάει η χώρα του ότι έχει και δεν έχει έναντι πινακίου φακής, ή πιο σωστά έναντι μιας μερικής επαναγοράς του χρέους.
Όμως εκεί που όντως απέτυχε το μνημόνιο είναι στο να δώσει το αναγκαίο χρονικό διάστημα στους δανειστές και το πολιτικό τους προσωπικό να βρουν μια φιλική προς αυτούς διέξοδο από την χρεοκοπία της χώρας. Οι εμπνευστές του μνημονίου ήλπιζαν σε μια περίοδο ως το 2013 για να βρουν μια φιλική διέξοδο υπό συνθήκες ελεγχόμενης χρεοκοπίας. Μια φιλική διέξοδο που θα προστάτευε, αφενός, τα συμφέροντα των ομολογιούχων του ελληνικού χρέους και, αφετέρου, το ίδιο το ευρώ. Και στα δυο απέτυχε παταγωδώς το μνημόνιο. Το 2013 σήμερα φαντάζει άπιαστο όνειρο ακόμη και για τους πιο θρησκόληπτους οπαδούς του ευρώ.
Ο λάθος υπολογισμός
Η ελληνική οικονομία δημοσιονομικά δεν μπορεί να βγάλει το 2011. Το φωνάζουμε εδώ και μήνες. Από την εποχή ψήφισης του κρατικού προϋπολογισμού. Οι καλπάζουσες δανειακές ανάγκες του ελληνικού δημοσίου είναι αδύνατον να χρηματοδοτηθούν ούτε από το πρόγραμμα λιτότητας και περικοπών, όσο σκληρά και αδυσώπητα κι αν είναι, ούτε από τις δόσεις του δανείου «στήριξης».
Κι αυτό φαινόταν εξαρχής, κρίνοντας από την ίδια την εσωτερική δυναμική αύξησης του δημόσιου χρέους που ελάχιστα εξαρτάται από τα κρατικά ελλείμματα. Όταν έχεις να πληρώσεις 16 δις ευρώ μόνο για τόκους ομολόγων το 2011, όσα δηλαδή δαπανάς για υγεία και παιδεία μαζί, είναι αδύνατον να αντιμετωπίσεις με περικοπές και λιτότητα την εξυπηρέτηση χρέους. Εκτός κι αν καταργήσεις κάθε άλλη δαπάνη του κράτους, πέρα από την εξυπηρέτηση χρέους. Είναι σίγουρο ότι εκεί μας οδηγούν, αλλά σκεφτείτε ότι μόνο οι δαπάνες για τα ληξιπρόθεσμα ομόλογα του 2011 (τόκοι και κεφάλαιο μαζί) ανέρχονται τουλάχιστον σε 58 δις ευρώ. Το σύνολο των τακτικών δαπανών του κρατικού προϋπολογισμού δεν ξεπερνούν τα 56 δις ευρώ. Επομένως ακόμη κι αν καταργήσουμε όλες τις περιττές δαπάνες του κράτους, που σύμφωνα με την λογική των εμπνευστών του μνημονίου είναι ότι αφορά την κοινωνία και τον εργαζόμενο, ακόμη και τότε είναι αδύνατο να εξυπηρετηθεί το δημόσιο χρέος με ίδιους πόρους.
Οι ευρωκράτες και οι ντόπιοι κλώνοι τους είχαν υπολογίσει ότι έως το τέλος του 2011, οι μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες θα είχαν ξεφορτωθεί τα ελληνικά ομόλογα που κατέχουν – κυρίως προς την ΕΚΤ – και έτσι θα ήταν δυνατή μια εθελοντική αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους. Κάτι τέτοιο δεν έγινε δυνατό. Αφενός γιατί η κρίση χρέους στην ευρωζώνη ξεπέρασε σε διαστάσεις και ένταση κάθε επίσημη πρόβλεψη. Οι απαιτήσεις από την ΕΚΤ, μέσω της αυξημένης χρηματοδότησης των τραπεζών και την αγοράς ομολόγων από την πρωτογενή και δευτερογενή αγορά κυρίως των χωρών υπό χρεοκοπία, ξεπέρασαν κάθε πρόβλεψη. Οδήγησαν την ΕΚΤ στο χείλος της χρεοκοπίας και την εξανάγκασαν να περιορίσει δραστικά την πολιτική υποβοήθησης των τραπεζών και των ομολογιούχων.
Από την άλλη, η δίψα για κέρδος των μεγάλων ευρωπαϊκών τραπεζών και των άλλων θεσμικών επενδυτών που βρέθηκαν με τον μεγάλο όγκο των ομολόγων της Ελλάδας και των άλλων χωρών υπό χρεοκοπία, τους εμπόδισε να ξεφορτωθούν μαζικά τους κρατικούς τίτλους που κατέχουν. Αντίθετα, τους κράτησαν και προτίμησαν να επενδύσουν στην κερδοσκοπία μέσω CDS και «σορταρίσματος» στη δευτερογενή αγορά.
Αυτό, χάρις στον «μηχανισμό στήριξης», δηλαδή της κεντρικής απόφασης της ΕΕ και της ΕΚΤ να μην επιτρέψουν σε καμμιά χώρα να πτωχεύσει, έφερε τρελά κέρδη στου μεγάλους κατόχους ομολόγων και στους κερδοσκόπους που συνδέονται μαζί τους. Κι έτσι σήμερα βλέπουν πολύ πιο προσοδοφόρο να συνεχίζεται η κατάσταση αυτή μέσα από απανωτά χρηματοδοτικά προγράμματα «στήριξης» της Ελλάδας, αλλά και των άλλων οικονομιών υπό χρεοκοπία, έως ότου υπάρξει η ανάγκη για μια τελική αναδιάρθρωση με την οποία θα πάρουν «τα ρέστα τους» και θα αφήσουν τις χώρες αυτές τελείως ρημαγμένες.
Αυτός είναι ο λόγος που από νωρίς και ιδίως εν μέσω άγριας σπέκουλας με την δήθεν αναδιάρθρωση του χρέους της Ελλάδας, λέγαμε ότι το επίδικο ζήτημα για τις αγορές και κυρίως για τους κερδοσκόπους δεν είναι η μια κι έξω πτώχευση της χώρας μέσα από μια φιλική προς αυτούς αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, αλλά η πτώχευση με δόσεις, η χρεοκοπία εσαεί και το χρέος στο διηνεκές που θα τους επιτρέπει διαρκώς νέα ρεβάνς κερδοσκοπίας με τα ομόλογα και τα παράγωγα χρέους.
Ποιος αμφιβάλλει;
Αυτό φυσικά προϋποθέτει νέα χρηματοδοτική στήριξη μακρύτερης διάρκειας από το ΔΝΤ και την ΕΕ. Το ΔΝΤ από την μεριά του έχει ανακοινώσει την πρόθεσή του εδώ και μήνες. Έμενε η ΕΕ και η ΕΚΤ. Η μυστική σύσκεψη του Λουξεμβούργου φαίνεται καθόρισε τα χαρακτηριστικά της νέας χρηματοδοτικής στήριξης. Τις λεπτομέρειες θα τις μάθουμε εν καιρώ.
Υπάρχει κανείς που αμφιβάλει ότι αυτή η νέα χρηματοδοτική στήριξη, θα συνοδευτεί με νέα ακόμη πιο σκληρά και αδυσώπητα μέτρα και παρεμβάσεις; Υπάρχει κανείς που αμφιβάλει σήμερα ότι αυτή η εκ νέου «διάσωση» της χώρας θα στοιχίσει σε δημόσια περιουσία, σε ιδιωτικοποιήσεις πρωτοφανούς έκτασης και ενδεχομένως σε δέσμευση ακόμη και εθνικού εδάφους για λόγους «αξιοποίησης»; Ή μήπως πιστεύει στα σοβαρά κανείς ότι μπορεί να υπάρξει κυβέρνηση από το υπάρχον πολιτικό σύστημα η οποία να προστατέψει τα κυριαρχικά και ζωτικά συμφέροντα αυτής της χώρας και του λαού της; Ότι θα υπάρξει κυβέρνηση από τα υπάρχοντα κόμματα που θα πει «μπάστα», φτάνει πια, στους εκποιητές και εκκαθαριστές της τρόικας; Όποιος όντως τρέφει τέτοιες αυταπάτες, τότε πολύ φοβάμαι ότι πρέπει να κοιτάξει την περίπτωσή του επειγόντως.
Από πλευράς ψυχοπαθολογίας είναι εξόχως κρίσιμη η κατάστασή του. Ευτυχώς όμως που στην Ελλάδα υπάρχουν αρκετοί αξιόλογοι ειδικοί ψυχίατροι που μπορούν να του εξηγήσουν επακριβώς από τι πάσχει.
Άλλωστε η ζοφερή πραγματικότητα όποιον δεν σκοτώσει, σίγουρα θα τον συνεφέρει από τέτοιες αυταπάτες. Ελπίζω μόνο να μην είναι πολύ αργά και κατόπιν εορτής. Κι αυτό γιατί το νέο πρόγραμμα χρηματοδοτικής στήριξης έχει μια πολύ σοβαρή πολιτική προϋπόθεση: την ομοψυχία των πολιτικών δυνάμεων. Απαιτεί δηλαδή ένα σύστημα διακυβέρνησης έκτακτων αναγκών και έκτακτων συνθηκών στο όνομα της «εθνικής σωτηρίας».
«Επικίνδυνες» οι λιγοστές ελευθερίες μας
Οι λιγοστές ελευθερίες που έχουν απομείνει για τον λαό συνιστούν τεράστιο κίνδυνο για την εφαρμογή του νέου ακόμη πιο εντατικού και αδυσώπητου προγράμματος υποβάθμισης της ζωής του εργαζόμενου και του συνταξιούχου, αλλά και εκποίησης της χώρας. Τα αφεντικά απαιτούν γρήγορες αποφάσεις και πολύ πιο αποφασιστική εφαρμογή των ανάλγητων πολιτικών. Κι αυτό δεν μπορεί να γίνει εντός των παραδοσιακών πλαισίων κοινοβουλευτικής διαβούλευσης, ή με το λαό στους δρόμους και τους εργαζόμενους σε απεργίες.
Νόμιμη εκτροπή
Χρειάζεται επειγόντως μια νέα χούντα, μια νέα χούντα μέσα από την συναίνεση των κορυφών του πολιτικού συστήματος. Αυτό εκφράζει και το «ξέσπασμα» του κ. Λοβέρδου. Δεν ζητά απλά συνενόχους, αλλά την πολιτική νομιμοποίηση μιας εκτροπής που θα επιτρέψει την ακόμη πιο ανάλγητη και πιο καταστροφική εφαρμογή των ίδιων πολιτικών.
Η χούντα αυτή δεν είναι ανάγκη να έχει την μορφή μιας τριτοκλασσάτης δικτατορίας των συνταγματαρχών. Ούτε ανάγκη να συμβεί με άρματα μάχης στους δρόμους. Υπάρχουν δυστυχώς αρκετοί ευυπόληπτοι ακαδημαϊκοί, επιφανείς πολίτες και επίδοξοι σωτήρες της ημεδαπής και της αλλοδαπής, που στο όνομα της πάταξης της «κομματοκρατίας» και φυσικά για το καλό μας, είναι έτοιμοι να συμμετάσχουν ενεργά σε μια επιχείρηση κατάλυσης ακόμη κι αυτών των λιγοστών ελευθεριών προκειμένου να «σωθεί η πατρίς».
Το σκηνικό έχει ήδη στηθεί, το υπάρχων σύνταγμα παρέχει όλες τις δυνατότητες, ο πρόεδρος της δημοκρατίας είναι διαθέσιμος, το πλαίσιο της ΕΕ είναι τόσο ασφυκτικό που ακόμη και ο κ. Τσίπρας έφτασε στο σημείο να καταθέσει ερώτηση στη Βουλή όπου εμφανίζεται να ανησυχεί για την εθνική κυριαρχία της χώρας.
«Για το καλό μας»
Ακόμη και ο κ. Τσίπρας μπόρεσε να αντιληφθεί ότι η λεγόμενη έκτακτη σύσκεψη υπουργών Οικονομικών στο Λουξεμβούργο, όπου «πιθανότερα σενάρια είναι η σύνταξη ενός νέου Μνημονίου και η εκποίηση δημόσιας περιουσίας υπό εποπτεία» είναι «αδιανόητο τέτοια θέματα που έχουν να κάνουν με την εθνική κυριαρχία και το μέλλον των επόμενων γενεών να συζητούνται μυστικά, εν αγνοία του λαϊκού παράγοντα και των θεσμών της χώρας».
Δεν γνωρίζουμε με ποιον τρόπο θα επιβληθεί μια τέτοια λύση. Αν οι επικυρίαρχοι αποφασίσουν ότι μπορούν να εκβιάσουν την πολιτική νομιμοποίηση μιας τέτοιας λύσης μέσα από εκλογές, τότε το στήσιμο της κάλπης είναι κοντά. Όμως αυτό που πρέπει να έχουμε ξεκάθαρο είναι ότι αυτές οι κάλπες, όπως και όποτε στηθούν, δεν θα είναι μια ακόμη συνηθισμένη εκλογική αναμέτρηση. Όχι μόνο λόγω της υφέρπουσας κοινωνικής απαξίωσης του πολιτικού συστήματος. Το ζητούμενο δεν είναι η πολιτική νομιμοποίηση των νέων αντιλαϊκών μέτρων και πολιτικών, όπως συνηθίζει να αποφαίνεται η αριστερά.
Το αληθινό ζητούμενο είναι η πολιτική νομιμοποίηση μιας εκτροπής στο όνομα της «σωτηρίας της χώρας», μιας νέου τύπου χούντας με χαρακτηριστικά υπερκομματικής ή οικουμενικής διακυβέρνησης. Πάντα για το καλό μας.
Εκλογές ανάλογες του 1933 στη Γερμανία
Βρισκόμαστε ουσιαστικά στις παραμονές μιας εκλογικής αναμέτρησης – όποτε αυτή κι αν γίνει – σαν εκείνη του 1933 στην Γερμανία. Μόνο που αυτή την φορά η ανοιχτή δικτατορία του χρηματιστικού κεφαλαίου, δεν έχει ανάγκη να επιβληθεί μέσα από κάποιους περίεργους ένστολους τύπους με κάγκελα στο μανίκι. Ούτε πηγάζει μόνο από εσωτερικές εθνικές αναγκαιότητες. Ο τόπος διαθέτει υπεραρκετούς γιάπις της οικονομίας και της πολιτικής, έχει πολλούς επίδοξους εθνοσωτήρες, οι οποίοι με τις πλάτες της ΕΕ και του ΔΝΤ είναι απολύτως πρόθυμοι να αναλάβουν το ίδιο θεάρεστο έργο.
Θα τους αφήσουμε; Θα τους αφήσουμε να μετατρέψουν σε κρανίου τόπο τη χώρα μας; Θα τους αφήσουμε να στερήσουν κάθε ελπίδα για εμάς, τα παιδιά και τα εγγόνια μας; Θα τους αφήσουμε να εξαργυρώνουν τον μόχθο μας στα ταμεία των τοκογλύφων και της ληστοσυμμορίας που κυβερνά Ελλάδα και Ευρώπη; Τι θα πούμε στις μελλοντικές γενιές όταν στο δικαστήριο της ιστορίας μας ρωτήσουν, γιατί αφήσατε αυτή την καταστροφή να συντελεστεί; Τι θα τους πούμε; Βλέπαμε που πάμε, αλλά δεν ξέραμε τι να κάνουμε; Αυτός που από φόβο ή αδυναμία προσπαθεί να πείσει τον εαυτό του ότι δεν υπάρχει άλλη λύση, τι περιμένει να συμβεί για να πει φτάνει πια; Να χυθεί αίμα; Να ζήσει την εξαθλίωση και την χρόνια ανεργία, που ζουν σήμερα σχεδόν οι μισοί εργαζόμενοι στην Ελλάδα; Να δει την οικογένειά του να σκαλίζει στα σκουπίδια για ένα πιάτο φαγητό;
Δική μας υπόθεση
Να βρεθεί στην δύσκολη θέση να προσπαθεί να επιβιώσει από τα συσσίτια της ενορίας; Να ζήσει τις κατασχέσεις σπιτιού και οικοσκευής όταν δεν θα έχει να πληρώσει το δάνειο στην τράπεζα; Να καταντήσει να εκλιπαρεί για μια δουλειά του ποδαριού, ώστε να εξασφαλίσει ένα λειψό μεροκάματο;
Να βρεθεί στην ανάγκη να βγάλει τα παιδιά του, ή την γυναίκα του στο πεζοδρόμιο γιατί δεν θα μπορεί να κάνει αλλιώς; Να δει το παιδί του, ή κάποιο άλλο εντελώς προσφιλές του πρόσωπο να πεθαίνει στα χέρια του γιατί κανένα ιδιωτικοποιημένο νοσοκομείο δεν θα δέχεται ανασφάλιστους;
Μην κοιτάτε δεξιά ή αριστερά; Δεν υπάρχει κανένας που θα μας λύσει το πρόβλημα. Μόνο εμείς οι ίδιοι έχουμε τη δύναμη να το πετύχουμε. Είναι δική μας αποκλειστική υπόθεση. Κανενός σωτήρα ή κόμματος που νοιάζεται μόνο για την ψήφο μας. Αρκεί ο καθένας μας ξεχωριστά και όλοι μαζί να διεκδικήσουμε την αξιοπρέπεια που μας έχουν στερήσει τόσα χρόνια και να απαντήσουμε στο ερώτημα: Θα τους αφήσουμε;
Τις επόμενες ημέρες θα γίνουν γνωστές οι βασικές λεπτομέρειες της συμφωνίας που «βρίσκεται στα σκαριά», όπως είπε ο Ζαν Κλοντ Γιουγκέρ, για ένα νέο σχέδιο «διάσωσης» της Ελλάδας.
Κι ενώ ο κόσμος οργίαζε με τα παιχνίδια που στήνουν φίλοι και εταίροι με αντικείμενο την άμεση πτώχευση της χώρας, ο πρωθυπουργός βρέθηκε πάλι σ’ ένα ακριτικό νησί, όπως τότε που διάλεξε το Καστελόριζο για να ανακοινώσει την προσφυγή στον «μηχανισμό στήριξης» της ΕΕ και του ΔΝΤ. Σύμπτωση; Μάλλον όχι.
Τι συμπεράσματα βγήκαν από την πρώτη αυτή φάση; Πολλοί βιάστηκαν να πουν ότι ο λογαριασμός του μνημονίου δεν βγαίνει. Δεν είναι αλήθεια. Το μνημόνιο και κυρίως η δανειακή σύμβαση δεν επιβλήθηκαν για να επιτευχθούν οι συγκεκριμένοι δημοσιονομικοί στόχοι. Οποιοσδήποτε γνώριζε απλή αριθμητική, ήξερε εξαρχής πολύ καλά ότι οι στόχοι ήταν απλά ένα πρόσχημα, ένας αυθαίρετος σχεδιασμός επί χάρτου, προκειμένου να συγκαλυφθεί το γεγονός ότι με το μνημόνιο και προπαντός με την δανειακή σύμβαση το ελληνικό κράτος και ο λαός έχασε κάθε δυνατότητα άσκησης κυριαρχίας προκειμένου να μπει σε εκκαθάριση όπως μια οποιαδήποτε επιχείρηση που χρωστάει και βρίσκεται σε κατάσταση χρεοκοπίας. Η Ελλάδα έπρεπε να μπει στον γύψο προκειμένου να περιοριστούν οι επιπτώσεις στο ευρώ και να διασωθούν τα συμφέροντα των δανειστών της.
Επομένως η δραματική επιδείνωση όλων των δεικτών της ελληνικής οικονομίας ήταν κάτι απολύτως αναμενόμενο. Αυτό που τα σούργελα της διατεταγμένης δημοσιογραφίας και των αναλυτών της επίσημης προπαγάνδας, εμφάνιζαν ως «άλμα» της οικονομίας υπό καθεστώς μνημονίου, είναι στην πραγματικότητα μια ελεύθερη πτώση χωρίς προηγούμενο.
Τώρα έρχονται και μας λένε ότι ο λογαριασμός δεν βγαίνει. Λες και μπορούσε να βγει. Λες και μπορεί να υπάρξει ανάταξη μιας οικονομίας σε συνθήκες όπου βίαια σπρώχνεται σε μια πρωτοφανή ύφεση. Πότε άλλοτε η ελληνική οικονομία γνώρισε μια τέτοια υποχώρηση σε επίπεδο ΑΕΠ, το οποίο σε τριμηνιαία βάση και σε σταθερές τιμές του 2000 έπεσε το 2010 κατά 6,8%.
Πότε άλλοτε είχε γνωρίσει η οικονομία της χώρας 73% μέσα σ’ ένα χρόνο πτώση της οικοδομής; Πότε άλλοτε είχε συστηματική συρρίκνωση του τζίρου της λιανικής για σχεδόν έναν ολόκληρο χρόνο με ρυθμούς που ξεπερνούν σχεδόν δυο φορές τον επίσημο πληθωρισμό; Πότε άλλοτε ο εργαζόμενος πληθυσμός γνώρισε τέτοια μαζική ανεργία, υπαπασχόληση και προσωρινή απασχόληση, όπως το προηγούμενο 12μηνο; Πότε άλλοτε είχαμε σε τέτοιο βαθμό τον καταστροφικό συνδυασμό μιας τρομακτικής υποτίμησης της εργασίας και των λαϊκών εισοδημάτων από τη μια και από την άλλη την εκτίναξη ενός τιμάριθμου ειδικά στο επίπεδο των τιμών παραγωγής και εισαγωγής;
Ποτέ άλλοτε, παρά μόνο σε συνθήκες πολέμου. Ήταν τόσο δύσκολο για κάποιον να δει ότι όλα αυτά θα οδηγήσουν σ’ ένα ακόμη πιο μεγάλο αδιέξοδο; Ήταν τόσο δύσκολο να δει κανείς ότι τα μέτρα και οι πολιτικές του μνημονίου θα οξύνουν περισσότερο τα προβλήματα και θα αδυνατήσουν σε βαθμό κακουργήματος την ελληνική οικονομία και τις αντοχές της; Κι όμως κανένας απ’ όλους αυτούς που έχαψαν το παραμύθι της ανάταξης της οικονομίας μέσω του μνημονίου δεν βγαίνει να απολογηθεί γι’ αυτό. Γιατί να το κάνει άλλωστε; Διατεταγμένη υπηρεσία εκτελούσε εξαρχής και σε διατεταγμένη υπηρεσία εξακολουθεί να βρίσκεται. Με εξαίρεση βέβαια τους γνωστούς ignoramous idiotus της δημοσιογραφίας και της οικονομικοπολιτικής φιλολογίας, οι οποίοι δυστυχώς θα συνεχίσουν να μας ταλαιπωρούν αναμασώντας κλισέ και ρετσέτες εισαγωγής.
Ο λογαριασμός δεν βγαίνει, λένε και ξαναλένε όλοι αυτοί που είχαν χαρακτηρίσει μονόδρομο το μνημόνιο και την δανειακή. Ποιος φταίει γι’ αυτό; Όχι βέβαια η λογική και τα συμφέροντα των αφεντικών, αλλά η «έλλειψη τόλμης» της κυβέρνησης. Το προσέξατε αυτό; Η κυβέρνηση δεν υπήρξε αρκετά «τολμηρή», δεν έκανε αρκετά για να πετύχει η συνταγή του μνημονίου. Με άλλα λόγια δεν τσάκισε όσο θα έπρεπε τα εργατικά και λαϊκά εισοδήματα, δεν εξαφάνισε όσο θα έπρεπε τις συντάξεις, ούτε είναι αρκετή η ανεργία και η εξαθλίωση που βιώνει η εργαζόμενη κοινωνία.
Μπορεί για όλους εμάς τους ανθρώπους της κοινής λογικής να φαντάζει τρομακτικό η ανεργία να αγκαλιάζει το 1/3 περίπου της μισθωτής απασχόλησης.
Μπορεί να φαίνεται ομηρικών διαστάσεων η καταστροφή των ελεύθερων επαγγελματιών, των μικρών και μεσαίων επιχειρηματιών σε συνθήκες ισοπέδωσης της εσωτερικής αγοράς, αλλά όλα αυτά δεν είναι αρκετά.
Δεν έχει πονέσει αρκετά ο Έλληνας, λένε κυνικά τα τσιράκια και οι δωσίλογοι. Πρέπει να γίνουν πολλά περισσότερα. Πρέπει ο ελληνικός λαός να φτάσει στο σημείο να του φαίνεται απολύτως φυσιολογικό να πουλάει το τομάρι του για γδάρσιμο, να ξεπουλάει η χώρα του ότι έχει και δεν έχει έναντι πινακίου φακής, ή πιο σωστά έναντι μιας μερικής επαναγοράς του χρέους.
Όμως εκεί που όντως απέτυχε το μνημόνιο είναι στο να δώσει το αναγκαίο χρονικό διάστημα στους δανειστές και το πολιτικό τους προσωπικό να βρουν μια φιλική προς αυτούς διέξοδο από την χρεοκοπία της χώρας. Οι εμπνευστές του μνημονίου ήλπιζαν σε μια περίοδο ως το 2013 για να βρουν μια φιλική διέξοδο υπό συνθήκες ελεγχόμενης χρεοκοπίας. Μια φιλική διέξοδο που θα προστάτευε, αφενός, τα συμφέροντα των ομολογιούχων του ελληνικού χρέους και, αφετέρου, το ίδιο το ευρώ. Και στα δυο απέτυχε παταγωδώς το μνημόνιο. Το 2013 σήμερα φαντάζει άπιαστο όνειρο ακόμη και για τους πιο θρησκόληπτους οπαδούς του ευρώ.
Ο λάθος υπολογισμός
Η ελληνική οικονομία δημοσιονομικά δεν μπορεί να βγάλει το 2011. Το φωνάζουμε εδώ και μήνες. Από την εποχή ψήφισης του κρατικού προϋπολογισμού. Οι καλπάζουσες δανειακές ανάγκες του ελληνικού δημοσίου είναι αδύνατον να χρηματοδοτηθούν ούτε από το πρόγραμμα λιτότητας και περικοπών, όσο σκληρά και αδυσώπητα κι αν είναι, ούτε από τις δόσεις του δανείου «στήριξης».
Κι αυτό φαινόταν εξαρχής, κρίνοντας από την ίδια την εσωτερική δυναμική αύξησης του δημόσιου χρέους που ελάχιστα εξαρτάται από τα κρατικά ελλείμματα. Όταν έχεις να πληρώσεις 16 δις ευρώ μόνο για τόκους ομολόγων το 2011, όσα δηλαδή δαπανάς για υγεία και παιδεία μαζί, είναι αδύνατον να αντιμετωπίσεις με περικοπές και λιτότητα την εξυπηρέτηση χρέους. Εκτός κι αν καταργήσεις κάθε άλλη δαπάνη του κράτους, πέρα από την εξυπηρέτηση χρέους. Είναι σίγουρο ότι εκεί μας οδηγούν, αλλά σκεφτείτε ότι μόνο οι δαπάνες για τα ληξιπρόθεσμα ομόλογα του 2011 (τόκοι και κεφάλαιο μαζί) ανέρχονται τουλάχιστον σε 58 δις ευρώ. Το σύνολο των τακτικών δαπανών του κρατικού προϋπολογισμού δεν ξεπερνούν τα 56 δις ευρώ. Επομένως ακόμη κι αν καταργήσουμε όλες τις περιττές δαπάνες του κράτους, που σύμφωνα με την λογική των εμπνευστών του μνημονίου είναι ότι αφορά την κοινωνία και τον εργαζόμενο, ακόμη και τότε είναι αδύνατο να εξυπηρετηθεί το δημόσιο χρέος με ίδιους πόρους.
Οι ευρωκράτες και οι ντόπιοι κλώνοι τους είχαν υπολογίσει ότι έως το τέλος του 2011, οι μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες θα είχαν ξεφορτωθεί τα ελληνικά ομόλογα που κατέχουν – κυρίως προς την ΕΚΤ – και έτσι θα ήταν δυνατή μια εθελοντική αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους. Κάτι τέτοιο δεν έγινε δυνατό. Αφενός γιατί η κρίση χρέους στην ευρωζώνη ξεπέρασε σε διαστάσεις και ένταση κάθε επίσημη πρόβλεψη. Οι απαιτήσεις από την ΕΚΤ, μέσω της αυξημένης χρηματοδότησης των τραπεζών και την αγοράς ομολόγων από την πρωτογενή και δευτερογενή αγορά κυρίως των χωρών υπό χρεοκοπία, ξεπέρασαν κάθε πρόβλεψη. Οδήγησαν την ΕΚΤ στο χείλος της χρεοκοπίας και την εξανάγκασαν να περιορίσει δραστικά την πολιτική υποβοήθησης των τραπεζών και των ομολογιούχων.
Από την άλλη, η δίψα για κέρδος των μεγάλων ευρωπαϊκών τραπεζών και των άλλων θεσμικών επενδυτών που βρέθηκαν με τον μεγάλο όγκο των ομολόγων της Ελλάδας και των άλλων χωρών υπό χρεοκοπία, τους εμπόδισε να ξεφορτωθούν μαζικά τους κρατικούς τίτλους που κατέχουν. Αντίθετα, τους κράτησαν και προτίμησαν να επενδύσουν στην κερδοσκοπία μέσω CDS και «σορταρίσματος» στη δευτερογενή αγορά.
Αυτό, χάρις στον «μηχανισμό στήριξης», δηλαδή της κεντρικής απόφασης της ΕΕ και της ΕΚΤ να μην επιτρέψουν σε καμμιά χώρα να πτωχεύσει, έφερε τρελά κέρδη στου μεγάλους κατόχους ομολόγων και στους κερδοσκόπους που συνδέονται μαζί τους. Κι έτσι σήμερα βλέπουν πολύ πιο προσοδοφόρο να συνεχίζεται η κατάσταση αυτή μέσα από απανωτά χρηματοδοτικά προγράμματα «στήριξης» της Ελλάδας, αλλά και των άλλων οικονομιών υπό χρεοκοπία, έως ότου υπάρξει η ανάγκη για μια τελική αναδιάρθρωση με την οποία θα πάρουν «τα ρέστα τους» και θα αφήσουν τις χώρες αυτές τελείως ρημαγμένες.
Αυτός είναι ο λόγος που από νωρίς και ιδίως εν μέσω άγριας σπέκουλας με την δήθεν αναδιάρθρωση του χρέους της Ελλάδας, λέγαμε ότι το επίδικο ζήτημα για τις αγορές και κυρίως για τους κερδοσκόπους δεν είναι η μια κι έξω πτώχευση της χώρας μέσα από μια φιλική προς αυτούς αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, αλλά η πτώχευση με δόσεις, η χρεοκοπία εσαεί και το χρέος στο διηνεκές που θα τους επιτρέπει διαρκώς νέα ρεβάνς κερδοσκοπίας με τα ομόλογα και τα παράγωγα χρέους.
Ποιος αμφιβάλλει;
Αυτό φυσικά προϋποθέτει νέα χρηματοδοτική στήριξη μακρύτερης διάρκειας από το ΔΝΤ και την ΕΕ. Το ΔΝΤ από την μεριά του έχει ανακοινώσει την πρόθεσή του εδώ και μήνες. Έμενε η ΕΕ και η ΕΚΤ. Η μυστική σύσκεψη του Λουξεμβούργου φαίνεται καθόρισε τα χαρακτηριστικά της νέας χρηματοδοτικής στήριξης. Τις λεπτομέρειες θα τις μάθουμε εν καιρώ.
Υπάρχει κανείς που αμφιβάλει ότι αυτή η νέα χρηματοδοτική στήριξη, θα συνοδευτεί με νέα ακόμη πιο σκληρά και αδυσώπητα μέτρα και παρεμβάσεις; Υπάρχει κανείς που αμφιβάλει σήμερα ότι αυτή η εκ νέου «διάσωση» της χώρας θα στοιχίσει σε δημόσια περιουσία, σε ιδιωτικοποιήσεις πρωτοφανούς έκτασης και ενδεχομένως σε δέσμευση ακόμη και εθνικού εδάφους για λόγους «αξιοποίησης»; Ή μήπως πιστεύει στα σοβαρά κανείς ότι μπορεί να υπάρξει κυβέρνηση από το υπάρχον πολιτικό σύστημα η οποία να προστατέψει τα κυριαρχικά και ζωτικά συμφέροντα αυτής της χώρας και του λαού της; Ότι θα υπάρξει κυβέρνηση από τα υπάρχοντα κόμματα που θα πει «μπάστα», φτάνει πια, στους εκποιητές και εκκαθαριστές της τρόικας; Όποιος όντως τρέφει τέτοιες αυταπάτες, τότε πολύ φοβάμαι ότι πρέπει να κοιτάξει την περίπτωσή του επειγόντως.
Από πλευράς ψυχοπαθολογίας είναι εξόχως κρίσιμη η κατάστασή του. Ευτυχώς όμως που στην Ελλάδα υπάρχουν αρκετοί αξιόλογοι ειδικοί ψυχίατροι που μπορούν να του εξηγήσουν επακριβώς από τι πάσχει.
Άλλωστε η ζοφερή πραγματικότητα όποιον δεν σκοτώσει, σίγουρα θα τον συνεφέρει από τέτοιες αυταπάτες. Ελπίζω μόνο να μην είναι πολύ αργά και κατόπιν εορτής. Κι αυτό γιατί το νέο πρόγραμμα χρηματοδοτικής στήριξης έχει μια πολύ σοβαρή πολιτική προϋπόθεση: την ομοψυχία των πολιτικών δυνάμεων. Απαιτεί δηλαδή ένα σύστημα διακυβέρνησης έκτακτων αναγκών και έκτακτων συνθηκών στο όνομα της «εθνικής σωτηρίας».
«Επικίνδυνες» οι λιγοστές ελευθερίες μας
Οι λιγοστές ελευθερίες που έχουν απομείνει για τον λαό συνιστούν τεράστιο κίνδυνο για την εφαρμογή του νέου ακόμη πιο εντατικού και αδυσώπητου προγράμματος υποβάθμισης της ζωής του εργαζόμενου και του συνταξιούχου, αλλά και εκποίησης της χώρας. Τα αφεντικά απαιτούν γρήγορες αποφάσεις και πολύ πιο αποφασιστική εφαρμογή των ανάλγητων πολιτικών. Κι αυτό δεν μπορεί να γίνει εντός των παραδοσιακών πλαισίων κοινοβουλευτικής διαβούλευσης, ή με το λαό στους δρόμους και τους εργαζόμενους σε απεργίες.
Νόμιμη εκτροπή
Χρειάζεται επειγόντως μια νέα χούντα, μια νέα χούντα μέσα από την συναίνεση των κορυφών του πολιτικού συστήματος. Αυτό εκφράζει και το «ξέσπασμα» του κ. Λοβέρδου. Δεν ζητά απλά συνενόχους, αλλά την πολιτική νομιμοποίηση μιας εκτροπής που θα επιτρέψει την ακόμη πιο ανάλγητη και πιο καταστροφική εφαρμογή των ίδιων πολιτικών.
Η χούντα αυτή δεν είναι ανάγκη να έχει την μορφή μιας τριτοκλασσάτης δικτατορίας των συνταγματαρχών. Ούτε ανάγκη να συμβεί με άρματα μάχης στους δρόμους. Υπάρχουν δυστυχώς αρκετοί ευυπόληπτοι ακαδημαϊκοί, επιφανείς πολίτες και επίδοξοι σωτήρες της ημεδαπής και της αλλοδαπής, που στο όνομα της πάταξης της «κομματοκρατίας» και φυσικά για το καλό μας, είναι έτοιμοι να συμμετάσχουν ενεργά σε μια επιχείρηση κατάλυσης ακόμη κι αυτών των λιγοστών ελευθεριών προκειμένου να «σωθεί η πατρίς».
Το σκηνικό έχει ήδη στηθεί, το υπάρχων σύνταγμα παρέχει όλες τις δυνατότητες, ο πρόεδρος της δημοκρατίας είναι διαθέσιμος, το πλαίσιο της ΕΕ είναι τόσο ασφυκτικό που ακόμη και ο κ. Τσίπρας έφτασε στο σημείο να καταθέσει ερώτηση στη Βουλή όπου εμφανίζεται να ανησυχεί για την εθνική κυριαρχία της χώρας.
«Για το καλό μας»
Ακόμη και ο κ. Τσίπρας μπόρεσε να αντιληφθεί ότι η λεγόμενη έκτακτη σύσκεψη υπουργών Οικονομικών στο Λουξεμβούργο, όπου «πιθανότερα σενάρια είναι η σύνταξη ενός νέου Μνημονίου και η εκποίηση δημόσιας περιουσίας υπό εποπτεία» είναι «αδιανόητο τέτοια θέματα που έχουν να κάνουν με την εθνική κυριαρχία και το μέλλον των επόμενων γενεών να συζητούνται μυστικά, εν αγνοία του λαϊκού παράγοντα και των θεσμών της χώρας».
Δεν γνωρίζουμε με ποιον τρόπο θα επιβληθεί μια τέτοια λύση. Αν οι επικυρίαρχοι αποφασίσουν ότι μπορούν να εκβιάσουν την πολιτική νομιμοποίηση μιας τέτοιας λύσης μέσα από εκλογές, τότε το στήσιμο της κάλπης είναι κοντά. Όμως αυτό που πρέπει να έχουμε ξεκάθαρο είναι ότι αυτές οι κάλπες, όπως και όποτε στηθούν, δεν θα είναι μια ακόμη συνηθισμένη εκλογική αναμέτρηση. Όχι μόνο λόγω της υφέρπουσας κοινωνικής απαξίωσης του πολιτικού συστήματος. Το ζητούμενο δεν είναι η πολιτική νομιμοποίηση των νέων αντιλαϊκών μέτρων και πολιτικών, όπως συνηθίζει να αποφαίνεται η αριστερά.
Το αληθινό ζητούμενο είναι η πολιτική νομιμοποίηση μιας εκτροπής στο όνομα της «σωτηρίας της χώρας», μιας νέου τύπου χούντας με χαρακτηριστικά υπερκομματικής ή οικουμενικής διακυβέρνησης. Πάντα για το καλό μας.
Εκλογές ανάλογες του 1933 στη Γερμανία
Βρισκόμαστε ουσιαστικά στις παραμονές μιας εκλογικής αναμέτρησης – όποτε αυτή κι αν γίνει – σαν εκείνη του 1933 στην Γερμανία. Μόνο που αυτή την φορά η ανοιχτή δικτατορία του χρηματιστικού κεφαλαίου, δεν έχει ανάγκη να επιβληθεί μέσα από κάποιους περίεργους ένστολους τύπους με κάγκελα στο μανίκι. Ούτε πηγάζει μόνο από εσωτερικές εθνικές αναγκαιότητες. Ο τόπος διαθέτει υπεραρκετούς γιάπις της οικονομίας και της πολιτικής, έχει πολλούς επίδοξους εθνοσωτήρες, οι οποίοι με τις πλάτες της ΕΕ και του ΔΝΤ είναι απολύτως πρόθυμοι να αναλάβουν το ίδιο θεάρεστο έργο.
Θα τους αφήσουμε; Θα τους αφήσουμε να μετατρέψουν σε κρανίου τόπο τη χώρα μας; Θα τους αφήσουμε να στερήσουν κάθε ελπίδα για εμάς, τα παιδιά και τα εγγόνια μας; Θα τους αφήσουμε να εξαργυρώνουν τον μόχθο μας στα ταμεία των τοκογλύφων και της ληστοσυμμορίας που κυβερνά Ελλάδα και Ευρώπη; Τι θα πούμε στις μελλοντικές γενιές όταν στο δικαστήριο της ιστορίας μας ρωτήσουν, γιατί αφήσατε αυτή την καταστροφή να συντελεστεί; Τι θα τους πούμε; Βλέπαμε που πάμε, αλλά δεν ξέραμε τι να κάνουμε; Αυτός που από φόβο ή αδυναμία προσπαθεί να πείσει τον εαυτό του ότι δεν υπάρχει άλλη λύση, τι περιμένει να συμβεί για να πει φτάνει πια; Να χυθεί αίμα; Να ζήσει την εξαθλίωση και την χρόνια ανεργία, που ζουν σήμερα σχεδόν οι μισοί εργαζόμενοι στην Ελλάδα; Να δει την οικογένειά του να σκαλίζει στα σκουπίδια για ένα πιάτο φαγητό;
Δική μας υπόθεση
Να βρεθεί στην δύσκολη θέση να προσπαθεί να επιβιώσει από τα συσσίτια της ενορίας; Να ζήσει τις κατασχέσεις σπιτιού και οικοσκευής όταν δεν θα έχει να πληρώσει το δάνειο στην τράπεζα; Να καταντήσει να εκλιπαρεί για μια δουλειά του ποδαριού, ώστε να εξασφαλίσει ένα λειψό μεροκάματο;
Να βρεθεί στην ανάγκη να βγάλει τα παιδιά του, ή την γυναίκα του στο πεζοδρόμιο γιατί δεν θα μπορεί να κάνει αλλιώς; Να δει το παιδί του, ή κάποιο άλλο εντελώς προσφιλές του πρόσωπο να πεθαίνει στα χέρια του γιατί κανένα ιδιωτικοποιημένο νοσοκομείο δεν θα δέχεται ανασφάλιστους;
Μην κοιτάτε δεξιά ή αριστερά; Δεν υπάρχει κανένας που θα μας λύσει το πρόβλημα. Μόνο εμείς οι ίδιοι έχουμε τη δύναμη να το πετύχουμε. Είναι δική μας αποκλειστική υπόθεση. Κανενός σωτήρα ή κόμματος που νοιάζεται μόνο για την ψήφο μας. Αρκεί ο καθένας μας ξεχωριστά και όλοι μαζί να διεκδικήσουμε την αξιοπρέπεια που μας έχουν στερήσει τόσα χρόνια και να απαντήσουμε στο ερώτημα: Θα τους αφήσουμε;
www.kostasxan.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου